2nci Baskı
Yöneylem araştırması, genellikle kıt kaynak tahsisi gerektiren koşullar altında, insan-makine sistemlerinin optimal yönetimi ve düzenlenmesi üzerine alınan bilimsel kararları içermektedir.
Yöneylem araştırması kapsamında ele alınan çeşitli modeller mevcut olup, aşağıda listelenmektedirler.
? Doğrusal Programlama Modelleri
? Tamsayılı Programlama Modelleri
? Şebeke Modelleri
o Ulaştırma Modelleri,
o Aktarmalı Taşıma Modelleri,
o Atama Modelleri,
o En Kısa Yol Modelleri,
o Maksimum Akış Modelleri
? Hedef Programlama Modelleri
? Doğrusal Olmayan Programlama Modelleri
? Dinamik Programlama Modelleri
? Stokastik Programlama Modelleri
? Simülasyon Modelleri
Bu kitapta yönetim araştırması kapsamındaki modeller için uygulanan çözüm tekniklerinin bir kısmı yer almaktadır. Kitap genelinde, mümkün olduğunca her bölümün örnek modeli olarak, birinci bölümde geliştirilmiş olan bir örnek ele alınmıştır. Bunun amacı, yöneylem araştırması kapsamında uygulanabilen çeşitli çözüm tekniklerinin açıklanmasının yanısıra, bu tekniklerden elde edilen çözümler sayesinde bir örnek model üzerinde oluşan değişimlerin izlenebilmesini sağlamaktır.
Kitabın birinci bölümde, yöneylem araştırmasının özellikleri, tarihsel gelişimi ve yöneylem araştırması metodolojisi anlatılmaktadır. İkinci bölümde, doğrusal programlama modelleri hakkında; mevcut koşullar altında model oluşturulması, modellerin özelliğine göre grafik yöntemi ile çözüm elde edilmesi hakkında bilgi verilmektedir.
Doğrusal bir modelin çözüm sonuçlarını grafik yönteme oranla daha detaylı bir şekilde elde etmek amacıyla, Simpleks yöntemi ele alınmıştır. Maksimizasyon ve Minimizasyon problemleri ile ilişkili olarak, bu yöntemin çözüm aşamaları üçüncü bölümde anlatılmaktadır. Yine aynı bölümde, çözüm sonucunda doğrusal programlama problemlerinde ortaya çıkan özel haller belirtilmektedir. Dördüncü bölümde, dual modelin özellikleri ifade edilerek, primal bir modelin dual modele dönüştürülmesi ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde olduğu gibi, bu bölümde de elde edilmiş olan bir dual model üzerinde Simpleks yöntemi aracılığıyla çözüm gerçekleştirilmektedir.
Optimal sonucun elde edilmiş olduğu bir Doğrusal Programlama Modeli üzerindeki bir parametredeki değişimin, söz konusu model üzerindeki etkisini incelemek amacıyla, beşinci bölümde duyarlılık analizi konusuna yer verilmektedir.
Altıncı bölümde tamsayılı doğrusal programlama modelleri ele alınarak, çözüm aşamasında Dal-Sınır yöntemi ve kesme düzlemi yöntemleri ile çözüm gerçekleştirme aşamaları detaylı olarak açıklanmaktadır. Kitabın yedinci bölümünde doğrusal programlama modellerinin bir başka türü olan Ulaştırma, Aktarmalı Taşıma ve Atama modelleri ve çeşitli yöntemler aracılığıyla çözüm aşamaları yer almaktadır.
Gerçek hayatta karşılaşılan çok amaçlı problemler için doğrusal programlama yöntemleri uygun çözüm sağlayamazlar. Böyle bir durum söz konusu olduğunda, çok amaçlı programlama yöntemlerinden biri olan hedef programlama, yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu amaçla, sekizinci bölümde, hedef programlama modelleri ve çözüm yöntemleri ele alınmıştır.
R Programlama dili, veri üzerinde geleneksel istatistik yöntemleri, veri madenciliği, yöneylem araştırması tekniklerinin uygulanması, grafik ile gösterim ve diğer matematiksel işlemlerin yapılması amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu kitap kapsamında ele alınan ve çözüm gerçekleştirilen bütün modellerin çözümünü R ile gerçekleştirmek amacıyla, dokuzuncu bölümde, söz konusu programlama dili özellikleri itibariyle anlatılmaktadır. Bu bölümde geliştirilen R kodları ile elde edilen sonuçların, kitabın diğer bölümlerinde ele alınan çözüm yöntemlerinin sonuçlarını sağladığı görülmektedir.
Dr. Ayşe Çınar Dr. Hüseyin Ekizler
