Müslümanlığın doğuşundan bu yana geçin ondört asır içinde İslam dünyasında birçok mezhep doğmuş, gelişmiş, ortadan kalkmış veya hala mevsut olagelmiştir. Bu mezheplerin doğuşlarından itibaren, aralarındaki münasebetler bazen fikir, bazen savaş alanlarından mücadele yahut işbirliği halinde cereyan etmiştir. Çoğu kere siyasi, bazen dini ve içtimai karakterdeki fikir ayrılıkları birbirine düşman gruplar meydana getirmiştir. Bu grupların tarihe intikal eden mücadelelerinin sonuçları bazen müspet olmuştur. Mesela Mutezile gibi rasyonalist bir mezhebin çıkışı, toplumda büyük bir fıkri dönüşüme sebep olmuş, İslam Tefekkür Tarihini süsleyen birçok eserin yazılmasını,yazarın yetişmesini sağlamıştır. Buna mukabil bazı mezhepler siyasi gayeleri olan iktidara ulaşmak için, dini ve müslümanları istismar etmişlerdir. Asıl sebep siyasi iken, zahirde dini mücadeleler cereyan edegelmiştir. Bu eserde mezhepler, doğuşlarından itabaren ele alınıp, günümüze kadar olan tarihi maceralarını anlatılmaya, bunlara tesirde bulunan dini, siyasi, içtimai, mahalli vb. faktörler tahlile çalışılmaktadır.
