Maddi her oluşun, manevi bir kuruluşu, her maddenin manası ve yükseltici, değerlendirici ve onu ileri itici mayası vardır. Bedeni yaşayışa katan onu davranışa salan ruhtur, maddeyi biçimlendiren, ona yön veren, bu doğrultuda yürüten onun manasıdır, ruhudur. Ruh ve mana temel yapıyı, kendi tabiatına uygun doğrultuda eğitir, manevi eğitim, maddeyi bozucu, yıkıcı, yok edici etkilere, baskılara karşı bu ruhu korur. Ruhtan çıkan nefesler, manadan çıkan sesler yaşantının rengini verir. Küçüklüğe alışkın, tutsak olmuş, ezgin, tembel ruhların, manaların yapıları da aynı havanın içinde güçsüz, hep yenilgiye mahkûm, gelişemeyen, maddelerdir. Ruh ve mana yapısı güçlü olanın maddesi de aynı derecede üstündür. Maddesiz mana da yaşayamaz. Aralarındaki bu uyumlu bütünleşme, özü mutlu kılar. Kişiye huzur sağlar. Bu uyumlu bütünleşme, bir milleti, bir bütün ve yenilmez bir güç haline getirir, Milli bir tehlikeye karşı her an atılıma hazır kılar, zalime ‘’dur!’’, müstevliye, ‘’Bu topraklara giremezsin!’’ dedirtir. Yakın tarihimizde bu hal bütün haşmetiyle dünyanın hayret ve takdir nazarlarına sunulmuş ve ‘’Türk Mucizesi’’ diye adlandırılmıştır. Büyük kumandan Mustafa Kemal Paşa’nın arkasında, düşünceye ve gönüllere işleyen iman ve yüce mana ile saf tutan erler, bu şaheser bütünleşme yapısının manevi mimarı din görevlileri ve bilginleri Türk varlığını İstiklal Savaşı’nda başarıya, zafere götüren gücü hazırlamışlardır. Onların kurtuluşumuzda ve Cumhuriyet’in kuruluşunda çok değerli hizmetleri tarih sahifelerinde tescil edilmiştir. Müftü, vaiz, imam-hatip aynı imanla yüklü daha nicelerimiz Türk yurdunun her yerinde yükselttikleri gür ses, tutuşturdukları nefesler, kubbeler ve kürsülerden bir coşkun sel olup taşmış, Türk milleti kadını erkeği, genci ihtiyarı, her şeyi ile Milli Mücadele’ye ve İstiklal Savaşı’na katılmıştır.
