Gazzâlî (ö. 505/1111); fıkıh, usul, kelâm, felsefe ve mantık gibi belli alana özgü eserlerin yanı sıra iman, amel ve ahlâk bütünlüğünü iç içe işlediği kitaplar kaleme almıştır. Birçok eserinde saadete ulaştıran ilim ve amelin mahiyetini ortaya koymuş, kimi ilim ve amellerin insanları saadete değil bedbahtlığa götürdüğünü söyleyerek bu noktada bir ölçüt geliştirmenin gereğine işaret etmiştir. Gazzâlî’nin ikinci türdeki eserlerinde amaçladığı şey bir Müslümanın gerçek amacı olan ahiret saadetine nasıl ulaşılacağının yolunu göstermektir ve sadece bir ilme dalan âlimleri bu amacı öncelemedikleri için tenkit etmektedir. Ona göre ahiret saadetine ancak ilim ve amel birlikteliği ile ulaşılabilir. Ancak bu noktada kritik soru, hangi ilim ve amelin insanı saadete ulaştıracağıdır. Gazzâlî kaleme aldığı Amel, Ahlâk ve Saadet (Mîzânü’l-Amel) ile kişiyi saadete götüren amelin nasıl bilineceğini ve böyle bir amelle bedbahtlığa götüren amel arasındaki farkın ne olduğunu ortaya koyuyor.
