Rusların Türk ülkelerinde yayılmaya başlaması, XVI. Asrın ikinci yarısından itibaren kendisini göstermiş; 1552’de Kazan ve 1556’da Astrahan Hanlıkları’nın işgal edilmesinden sonra Rus sınırları Hazar denizi kıyılarına ve Kafkaslara dayanmıştır. Ural sahasının Rusların eline geçmesi ise özellikle Sibirya ve Türkistan istikâmetinde Rus yayılmasına geniş ölçüde fırsatlar sağlamıştır. Ruslar bundan sonra 1742’de bütün Sibirya’yı, 1865’te Hokant, 1868’de Buhara Emirliği ve 1873’de Hive Hanlığını işgal ederek, Batı Türkistan’ın işgalini tamamlamıştır. Kazak topraklarındaki Rus ilerleyişi 1822’de Orta Cüz, 1824’te Küçük Cüz Hanlıklarına son verilmesiyle devam etmiştir. Uluğ Cüz topraklarının Hokant Hanlığı hâkimiyeti dışında kalan kısımları ise 1845 ve 1847’de Rus hâkimiyeti altına alınmıştır. Daha sonra Uluğ Cüz Kazakları da, Hokant Hanlığı ile Rusya arasında devam eden savaşlar sonrasında Rusya’ya ilhak edilmiştir. Bu çalışmada 1905-1917 yılları arasında Türkistan’daki yenileşme hareketleri, 1917 Bolşevik İhtilâli ve Türkistanlıların durumu, 1917-1924 yılları arasında Türkistan Millî Devletleri, Basmacılık Hareketi ve son olarak Sovyet Rusya’nın Türkistan’da takip ettiği sömürü faaliyetleri ele alınmıştır.
