(el-Edebü fi'd Din)
Her şeyi yoktan var eden, bize İslâm nimetini bahşeden ve âlemlere rahmet olarak gönderdiği Hz. Muhammed’e [sallallahu aleyhi vesellem] ümmet olmayı nasip eden Allah Teâlâ’ya sonsuz hamdü senâlar olsun.
Yaratılmışların en şereflisi Allah Resûlü’ne, onun şerefli âline, ashabına, onun miras olarak bıraktığı ilme, güzel ahlâka sahip çıkanlara ve onun izinden gidenlere salâtü selâm olsun.
Elinizdeki eser, İslâm âleminde yüzyıllardır "Hüccetü’l-İslâm” (İslâm’ın delili) lakabıyla tanınan rabbânî âlim ve büyük mutasavvıf İmam Gazâlî hazretlerine [rahmetullahi aleyh] aittir. O, hayatı, ilmî şahsiyeti, yazdığı eserler ve hizmetleriyle İslâm dinine birçok hizmette bulunmuş İslâm âlimlerden biridir.
Bu eser, hacmi küçük olmakla birlikte, içerdiği konular itibariyle oldukça kıymetlidir. Asıl adı el-Edebü fî’d-Dîn olan bu eseri, Arapça aslından Müslümanın Edepleri adıyla olabildiğince anlaşılır bir dille çevirmeye çalıştık. Eser üzerinde yer yer dipnot çalışması yaptık. İmam Gazâlî [rahmetullahi aleyh] Şâfiî mezhebine mensup bir âlim olduğu için ibadetlerle ilgili edepleri Şâfiî mezhebinin hükümlerine göre zikretmiştir; biz de gerekli bazı yerlerde Hanefî mezhebine göre bildirilen hükümleri dipnotta belirttik.
Eser, bir müslümanın Rabb’ine karşı kulluk âdâbından başlayarak günlük ibadetlerinde ve hayatında dikkat etmesi gereken edeplerden kısa ve öz olarak bahsetmektedir.
Yüce dinimiz bütün müslümanların güzel ahlâk ve edep sahibi olmalarını istemiş ve önemle bunun üzerinde durmuştur. Nitekim Peygamber Efendimiz [sallallahu aleyhi vesellem] şöyle buyurmuştur: "Müminlerin en faziletlisi, ahlâken en güzel olanıdır.” 1
Büyük âlim ve kâmil mürşid Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî [kuddise sırruhû] edep hakkında şöyle der:
"Edep hakikatte Allah Teâlâ tarafından ihsan edilen bir lutuftur. Çünkü her makamın kendine uygun bir edebi vardır. Bu edeplere riayet etmek için de sağlam bir himmete hatta ilhama ihtiyaç duyulur. Nitekim ‘Tasavvuf, bütünüyle edeptir’ denilmiştir.”
Ebû Hafs Haddâd hazretleri [kuddise sırruhû] ise şöyle der:
"Tasavvuf, tamamıyla edeplerden ibarettir. Her vaktin, halin ve makamın kendine göre bir edebi vardır. Her kim bu vakitlerdeki edeplere uymaya devam ederse Hak dostlarının ulaştığı makama ulaşır.”
Güzel ahlâk ve edep sahibi olmanın yolu, Allah [celle celâluhû] ve Resûlünün [sallallahu aleyhi vesellem], İslâm âlimlerinin bildirdiği edeplere, tavsiyelere ve nasihatlere uymaktan geçer. Nitekim Allah Teâlâ insanı edep ve güzel ahlâkı kazanmaya ehil olarak yaratmıştır. İşte bu eser, güzel ahlâk ve edep sahibi olmanın yolunu veciz bir şekilde bizlere bildirmekte ve bizleri edep sahibi olup dünya ve ahirette mutlu olmaya davet etmektedir.
Bu önemli eserin çevrilmesini bize nasip eden yüce Mevlâmız’a sonsuz şükürler olsun. Bu çalışmaya vesile olan değerli büyüklerimizden Allah razı olsun. Eserin hazırlanmasında ve okuyucularımıza sunulmasında yardımı olan ve emeği geçen herkese teşekkürü bir borç biliriz. Temennimiz bu çalışmanın herkes için faydalı olmasıdır. Çalışmak bizden, başarı ve hidayet Cenâb-ı Mevlâ’dandır.
Âlemlerin Rabb’i yüce Allah’a sonsuz hamdolsun.
1 İbn Mâce, Zühd, 31; Ebû Davud, Sünne, 16.
