Osmanlıcılık, Erken Arap Milliyetçiliği ve İslamcılık 1908-1918
“İngilizlerin Araplar hakkında, Arapların da İngilizler ve Türkler hakkında neler düşündüklerini artık az çok biliyoruz, ancak Türklerin, özellikle de İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi Türklerin Araplar hakkında neler düşündükleri, halen büyük ölçüde yanıtsız kalmış bir sorudur.”
Albert Hourani (1980)
Jön Türkler ve Araplar, Hourani’nin sözünü ettiği bu boşluğu dolduran bir çalışma. İmparatorluğun Arap vilayetlerinde Osmanlı hükümetlerinin ne tür politikalar uyguladığına, bu politikaların 20. yüzyılın başlarında, özellikle de 1908’den I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar uzanan dönemde nasıl yeniden düzenlendiğine ışık tutuyor.
Dr. Hasan Kayalı, bir yandan Türk ve Arap milliyetçi akımlarının başlangıçlarına değinirken, diğer yandan Osmanlıcılıktan İslamcılığa kadar çeşitli devlet politikalarını da ele alıyor. Kayalı, gerek Osmanlı gerekse Batı arşivlerindeki geniş bir taramaya dayanan çalışmasında, Arap vilayetlerindeki sürecin II. Abdülhamid’in saltanatından İttihat ve Terakki devrine sergilediği süreklilik ve kopuşları ortaya koyarken, ıslahat hareketlerini iktidar-muhalefet arasındaki siyasi rekabet ve Büyük Güçler’in çıkarları bağlamında irdeliyor.
