“Tütengil bir bilim adamı, bir toplumbilimci ve bir yazardı. Ülkemizin yaşadığı toplumsal değişimi anlamak, sorunlara çözüm önermek onun en önemli özelliklerinden biriydi. Tütengil 58 yaşında öldürüldüğünde, geride çok sayıda araştırma ve yapıt bıraktı.
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nın, listesine Cavit Orhan Tütengil çapında bir düşünürü alması pek isabetlidir. Yayını, onun Atatürk’ü Anlamak ve Tamamlamak’ıyla başlatmak ise daha da yerindedir. Eser Tütengil’in 1953 yılından başlayarak Atatürk ve Cumhuriyet Türkiyesi üzerine yazıp yayınladığı makalelerle yanıtları ve onlara eklenen belgesel yazıları kapsıyor.
Bunu yaparken, yazar, okuyucuların karşısına bir kez daha ve topluca çıkmak istiyor: ‘Atatürk’ü Anlamak’, Atatürkçü düşünceyi canlı tutmanın ilk basamağı; ‘Atatürk’ü Tamamlamak’ ise Atatürkçü eylemi geliştirmenin ilk koşuludur. Şöyle diyor düşünürümüz: ‘Düşünce-eylem bütünlüğü içinde ele alınıp değerlendirilmedikçe, Atatürk’ün yüklendiği mission’un ulusal ve evrensel tarih sahnesindeki yeri açıklıkla belirlenemez”.”
Server Tanilli
Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, 1921 yılında İçel’in Tarsus ilçesinde doğdu. Haydarpaşa Lisesi’nden sonra 1944 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi. 1944-1953 yılları arasında Antalya ve Diyarbakır Liselerinde felsefe, Kepirtepe ve Aksu Köy Enstitülerinde meslek dersi öğretmenliği yaptı. Tütengil 1950-51 yılları arasında Fransa’da doktorasını tamamladı. Doktora konusu da olan Montesquieu’nün Siyasi ve İktisadi Fikirleri adlı kitabı 1957 yılında Türk Dil Kurumu’nun bilim ödülünü kazandı.
1953’de İktisat Fakültesi’ni de bitiren Tütengil 1960 yılında İçtimai ve İktisadi Bakımdan Türkiye’nin Karayolları adlı çalışmasıyla doçent oldu. 1962-63 öğretim yılında İngiltere’de British Museum’da çalışmalar yaptı, İngiliz yaşamını tanıma olanağı buldu. 1970 yılında ise profesör oldu.
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Sosyoloji Enstitüsü Başkanı olan Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, 7 Aralık 1979 sabahı, üniversiteye gitmek için otobüs durağında beklerken karanlık güçlerce katledildi.
Geride Azgelişmenin Sosyolojisi, 100 Soruda Kırsal Türkiye’nin Yapısı ve Sorunları, İngiltere’de Türk Gazeteciliği ve Türkçe Basın, Sosyal Bilimlerde Araştırma ve Metod, vd. gibi pek çok önemli eser bıraktı.
