İngiltere ve Rusya’nın Ortadoğu’da Kullandıkları Yöntemlerin Karşılaştırılması
Arminius Vambéry, İngiltere ve Rusya’nın Ortadoğu’daki yayılmacı politikalarını karşılaştırarak, bu iki büyük gücün Doğu toplumlarını şekillendirme çabalarını titizlikle inceliyor. Batı kültürünün Asya topraklarındaki etkisini değerlendirirken, Rusya’nın sert ve baskıcı yönetim anlayışıyla İngiltere’nin nispeten daha esnek fakat çıkar odaklı yönetim stratejisini kıyaslıyor. Ural-Altay bölgesindeki Rus hâkimiyeti, Volga Tatarlarının din değiştirmeye zorlanması, Türkistan’daki kültürel dönüşümler ve Sibirya’nın Ruslaştırılması gibi konular, Rusya’nın Doğu’ya yönelik politikalarının ana hatlarını oluşturuyor. İngiltere ise, özellikle Hindistan’da uyguladığı reformlar, eğitim sistemi ve ekonomik politikalarla bölgeyi kontrol etmeye çalışıyor.
Vambéry, iki gücün uyguladığı yöntemleri siyasi, kültürel ve toplumsal açılardan karşılaştırarak, hangi medenileştirici etkinin daha kalıcı ve etkili olduğunu sorguluyor. İngiltere’nin yerel halkları eğiterek yönetime katma çabaları, Rusya’nın ise zorla kültürel asimilasyon politikaları dikkat çekiyor. Eser, İslam dünyasının geleceğine dair önemli çıkarımlarda bulunarak, geleneksel İslam ile reformist hareketler arasındaki mücadeleyi de ele alıyor. Müslüman toplumların Batı kültürüyle etkileşimi, siyasi dönüşümler ve özgürlük hareketleri gibi konular, kitabın en çarpıcı bölümleri arasında yer alıyor.
