Ya da İnsan Bilgilerinin İlkeleri Üstüne Deneme
Aydınlanma Felsefesi’nin uçbeyleri “Ansiklopediciler” ile “Filozoflar”ın önde gelen üyelerinden biri olan d’Alembert’in adı, en çok dönemin medarı iftiharı Ansiklopedi ya da Bilimler, Sanatlar ve Zanaatlar Açıklamalı Sözlüğü’nün kotarılmasında –Diderot ile birlikte– başı çekmesiyle anılır. Bu eşsiz yapıtın başına yazdığı meşhur “Açılış Söylevi”yle de felsefe tarihindeki yerini sağlama alır d’Alembert. Felsefenin Öğeleri ya da İnsan Bilgilerinin İlkeleri Üstüne Deneme adlı elinizdeki yapıtı ise insan bilgilerinin soyağacını çıkarmayı görev bilerek, bilimlerin sanatlardan ayrı düşmeyeceği bir felsefe çatısı kurmaya soyunuyor. Bu kitabında d’Alembert, her türlü dogmatizmden sakınarak, insan aklını ve deneyimini öne çıkararak düşüncesini “felsefenin öğeleri”ne yoğunlaştırıp değme bir “felsefe bölümlemesi” inşası için çaba harcıyor.
“Felsefe, üstünde düşünülen farklı konulara aklın uygulanışından başka bir şey değildir. Felsefenin öğeleri ise, tüm insan bilgilerinin belli başlı duraklarını içermek zorundadır...”
“Felsefe, öz ve varlık sorunlarının özellikleriyle, soyut kavramlarımız üzerine yararsız sorularla, soyut bölünmelerle ve sonu gelmez söz ustalıklarıyla yolunu şaşırmış bir bilim değildir; felsefe olayların ya da sezgilerimizin bilimidir.”
Jean Le Rond d’Alembert
