Roma dışında bulunan lejyonlar diledikleri gibi başlarına buyruk hareket etmesinler diye sayısız düzenleme getirilmişti. Roma bu hukuki düzenlemeleri yaşayarak ve tecrübe ederek öğrenmişti çünkü Roma’da devletin başına geçmek isteyen Sulla, Pompeius, Crassus, Antonius ve Caesar gibi büyük askeri komutanların sebep olduğu darbe ve kalkışmalara tanıklık etmişti.
İmparatorluk döneminde Augustus’tan başlamak üzere sıklıkla askeri nizamda değişiklik yapılmıştı. Senatorluk nizamından üyelerin senatoya girme sıraları uzayınca ömürlerinin büyük bir bölümünü orduda geçiren veya eyaletlere üst düzey görevli olarak atanan bir sınıf ortaya çıktı. Bunların bir bölümü hizmetlerinin karşılığı olarak elde ettikleri yeni koloniyal topraklardaki servetin tadını çıkarıyordu, bir bölümü de tekrar Roma’ya dönmek ve Roma’da üst basamaklara çıkmak arzusu duyuyordu.
Bu kadar büyük bir orduyu tam bir denetim altında tutmak da bir o kadar zor ve dikkat gerektiren bir konuydu. Daha fazla güç ve imtiyaz peşinde koşan bazı subaylar ve kendi menfaatlerini kovalıyan askerler çeşitli isyanlara kalkışarak ordu ve devlet düzenini sarsmışlardır.
Samed Kara’nın bu kitabında Roma ordusunun çeşitli yönleri ele alınmaktadır. Kronolojik sırayla olayları ve bunlara karışan subay ve askeri ele alınmıştır.
[Recai Tekoğlu]
