- Deniz Yoluyla Eşya Taşımacılığına Dair Düzenlemeler ve Rotterdam Kuralları' nın Uygulanması
- Rotterdam Kurallarına Göre Eşya Taşıma Sözleşmesi ve Sözleşmenin Tarafları
- Taşıyanın Eşyanın Zıyaı, Hasarı veya Geç Teslimi Halinde Zararlardan Sorumluluğu
- Zararın Tespit Edilmesi ve Tazmini
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
KISALTMALAR VII
İÇİNDEKİLER IX
BİRİNCİ BÖLÜM
DENİZ YOLUYLA EŞYA TAŞIMACIĞINA DAİR DÜZENLEMELER VE ROTTERDAM KURALLARI’NIN UYGULANMASI
§ 1. GİRİŞ 1
§ 2. DENİZDE EŞYA TAŞIMACILIĞINA DAİR ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 3
A. 1924 TARİHLİ BRÜKSEL KONVANSİYONU (LAHEY KURALLARI) 3
B. 1968 TARİHLİ PROTOKOL (VİSBY KURALLARI) 6
C. 1978 TARİHLİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DENİZDE EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİ (HAMBURG KURALLARI) 7
D. 2008 TARİHLİ KISMEN VEYATAMAMENDENİZYOLUYLAEŞYATAŞIMASÖZLEŞMESİ (ROTTERDAM KURALLARI) 11
I. ROTTERDAM KURALLARI’NIN HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 11
1. CMI’ın Çalışmaları 12
2. UNCITRAL’in Çalışmaları 18
II. ROTTERDAM KURALLARI’NIN HAZIRLANMASINDAKİ AMAÇLAR İLE LEH VE ALEYHİNDEKİ GÖRÜŞLER 23
1. Rotterdam Kuralları’nın Hazırlanmasındaki Amaçlar 23
a) Yeknesaklığı Sağlamak 23
b) Sektörün Ticari İhtiyaçlarını Karşılamak 24
c) Kuralları Güncellemek Ve Modern Hale Getirmek 24
d) Kapsamı Geniş Bir Konvansiyon Hazırlamak 25
e) Deniz Hukukundaki Yeni Gelişmelere Uyum Sağlamak 27
2. Rotterdam Kuralları’nın Leh Ve Aleyhindeki Görüşler 29
E. DENİZDE EŞYA TAŞIMAYA İLİŞKİN YENİ TÜRK TİCARET
KANUNU’NDAKİ DÜZENLEME 32
§ 3. ROTTERDAM KURALLARI’NIN UYGULANMA ESASLARI 37
A. ROTTERDAM KURALLARI’NIN EŞYA TAŞIMACILIĞINA DAİR DİĞER ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERLE İLGİSİ 37
I. TEK MODLU (UNIMOD) TAŞIMA SÖZLEŞMELERİ 38
II. ÇOK MODLU (MULTIMODAL) TAŞIMA SÖZLEŞMELERİ 40
B. ROTTERDAM KURALLARI’NIN UYGULANABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 43
I. TAŞIMANIN DENİZ AYAĞI BULUNMALIDIR 45
1. Deniz Yoluyla Taşıma 45
2. DenizTaşımasındanÖnceki Veya OnuTakip Eden Taşıma 46
a) Karayoluyla Taşıma 50
b) Demiryoluyla Taşıma 53
c) Havayoluyla Taşıma 53
d) İçsuyoluyla Taşıma 54
II. ULUSLARARASI BİR TAŞIMA OLMALIDIR 54
III. TAŞIMA SÖZLEŞMEYE TARAF BİR ÜLKEDEN VEYA TARAF BİR ÜLKEYE YAPILMALIDIR 56
IV. GEMİNİN BAYRAĞINA VE TAŞIMANIN İLGİLİ TARAFLARININ VATANDAŞLIĞINA BAKILMAKSIZIN UYGULANIR 56
C. ROTTERDAM KURALLARI’NIN UYGULANMASINA İLİŞKİN ÖZEL İSTİSNALAR 56
İKİNCİ BÖLÜM
ROTTERDAM KURALLARINA GÖRE EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİ VE SÖZLEŞMENİN TARAFLARI
§ 4. ROTTEDAM KURALLARINA GÖRE EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 63
A. TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI 63
B. TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN BİR TÜRÜ OLARAK MİKTAR SÖZLEŞMESİ 66
1. Miktar Sözleşmesinin Tanımı 69
2. Miktar Sözleşmelerinde Taraflara Tanınan Serbesti 70
C. TAŞIMA SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA DÜZENLENECEK TAŞIMA SENETLERİ 74
§ 5. TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI 78
A. TAŞIYAN 79
I. ALT TAŞIYAN 81
II. AKDÎ VE FİİLİ TAŞIYAN KAVRAMLARI 82
1. Akdî Taşıyan 82
2. Fiilî Taşıyan 85
III. ROTTERDAM KURALLARI’NDA ALT TAŞIYAN VE TAŞIYANIN
YARDIMCILARI 88
1. Taşımayla İlgili İfa Eden Taraf (Performing Party) 89
a) Taşımayla İlgili İfa Eden Tarafın Tanımlanmasında Hazırlık Evreleri 89
aa) Uluslararası Çalışma Grubu 9. Rapor 89
bb) Çalışma Grubu 12. Rapor 90
cc) Çalışma Grubu 19. Rapor 91
dd) Çalışma Grubu 21. Rapor 93
b) Taşımayla İlgili İfa Eden Taraf (Performing Party) Tanımı 93
aa) Taşıyan Dışında Bir Kişi Olmalıdır 94
bb) Taşıma Sözleşmesi Kapsamında İfa Etmeli Veya İfayı
Üstlenmelidir 95
cc) Taşıyanın Yükümlülüklerini Üstlenmelidir 96
dd) Taşıyan Adına Hareket Etmelidir 97
c) Taşımayla İlgili İfa eden Taraf Sayılan Çalışanlar 98
2. Denizcilikle İlgili İfa Eden Taraf (Maritime Performing Party) 98
a) Tanımı 99
b) Denizcilikle İlgili İfa Eden Taraf (Maritime Performing Party) Sıfatına Sahip Diğer Yardımcılar 101
aa) Kara Taşıyıcısı 101
bb) Freight Forwarder 102
IV. TAŞIYANIN BORÇLARI 104
1. Taşıyanın Genel Borçları 104
a) Sözleşmeyi İfa Borcu 105
b) Taşıma Sözleşmesiyle İlgili Görevleri İfa Borcu 107
aa) Eşyayı TeslimAlma 109
bb) Eşyayı Yükleme Ve Boşaltma 109
cc)EşyayıEldenGeçirme Ve İstifleme 111
dd) EşyayıMuhafaza Etme ve Özen Gösterme 111
ee) Eşyayı Varma Yerine Taşıma Görevi 112
ff) EşyayıTeslim Etme 113
c) Taşıma Sözleşmesine İlave Edilen Görevleri İfa Borcu 114
2. Taşıyanın Deniz Hukukuna Özgü Borçları 114
B. TAŞITAN 116
I. TAŞITANIN KİMLİĞİ 116
II. TAŞITANIN BORÇLARI 119
1. Taşıtanın Malları Teslim Borcu 120
2. Bilgi Sağlama Borcu 120
III. TAŞITANIN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ 121
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAŞIYANIN EŞYANIN ZIYAI, HASARI VEYA GEÇ TESLİMİ HALİNDE ZARARLARDAN SORUMLULUĞU
§ 6. ROTTERDAM KURALLARI’NA GÖRE TAŞIYANIN SORUMLULUĞU 123
A. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNA DAİR ULUSLARARASI
SÖZLEŞMELERDEKİ DÜZENLEMELER 125
I. ROTTERDAM KURALLARI’NDAN ÖNCEKİ SÖZLEŞMELERE GÖRE TAŞIYANIN SORUMLULUĞU 125
1. Lahey Ve Lahey-Visby Kurallarındaki Düzenleme 125
a) Yükün Hasarlanması Ve Zıya Halinde Sorumluluk 125
b) Gecikme Zararlarından Sorumluluk 126
2. Hamburg Kuralları’ndaki Düzenleme 127
a) Yükün Hasarlanması Ve Zıyaı Halinde Sorumluluk 127
b) Gecikme Zararlarından Sorumluluk 127
II. ROTTERDAM KURALLARI’NDAKİ DÜZENLEME 128
1. Taşıyanın Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 129
2. Yükün Hasarlanması Ve Zıyaı Halinde Sorumluluk 129
3. Gecikme Zararlarından Sorumluluk 130
III. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNU DÜZENLEYEN HÜKÜMLERDEKİ FARKLILIKLAR 130
1. Lahey-Visby Ve Hamburg Kuralları Arasındaki Farklar 131
2. Lahey-Visby Ve Rotterdam Kuralları Arasındaki Farklar 132
3. Rotterdam Ve Hamburg Kuralları Arasındaki Farklar 133
IV. TAŞIYANIN EŞYA TAŞIMADAN SORUMLULUĞUNA DAİR TÜRK TİCARET KANUNU’NDAKİ DÜZENLEME 134
1. Yükün Hasarlanması Ve Zıyaı Halinde 137
a) Akdî Taşıyanın Sorumluluğu 137
b) Fiilî Taşıyanın Sorumluluğu 138
2. Gecikme Zararlarından Sorumluluk 139
B. ROTTERDAM KURALLARI’NA GÖRE TAŞIYANIN EŞYANIN HASARLANMASI VE ZIYAINDAN SORUMLULUĞU 141
I. TAŞIYANIN EŞYANIN HASARLANMASI VE ZIYAINDAN SORUMLULUĞU İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 141
1. Eşya, Taşıyan Tarafından Teslim Alınmalıdır 142
a) Taşıtanın Malları Taşıma için Teslim Etme Borcu 142
b) Eşyayı Teslim Zamanı Ve Yeri 143
c) Eşyanın Yetkili Bir Makama Veya Üçüncü Kişiye Teslimi 145
2. Eşyada Hasar Veya Zıya Meydana Gelmelidir 146
a) Hasar 146
b) Zıya 148
3. Bir zarar Meydana Gelmelidir 149
4. Hasar veya Zıyaa Taşıyanın Kusuru Sebep Olmalıdır 150
a) Taşıyanın Kusurunun Bulunması 150
b) Taşıyanın Kusuru Bulunmadığını İspat Edememesi 151
II. TAŞIYANIN KARADA MEYDANA GELEN HASAR VE ZIYADAN
SORUMLULUĞU 153
III. MİKTAR SÖZLEŞMELERİNDE TAŞIYANIN SORUMLULUĞU 154
C. TAŞIYANIN GECİKME ZARARLARINDAN SORUMLULUĞU 155
I. TAŞIYANIN GECİKME ZARARLARINDAN SORUMLULUĞU İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 156
1. Teslim Süresi Aşılmış Olmalıdır 156
2. Taşıyanın Eşyayı Zamanında Teslim Etmemesi Zarara Sebep Olmalıdır 157
3. Geç Teslimle Zarar arasında İlliyet Bağı Bulunmalıdır 158
4. Teslimdeki Gecikme Taşıyanın Kusurundan Kaynaklanmalıdır 158
II. GECİKME ZARARLARINI TAZMİN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN KAPSAMI 159
D. TAŞIYANIN BAŞKASININ FİİLLERİNDEN SORUMLULUĞU 161
I. TAŞIYANIN, TAŞIMAYLA İLGİLİ İFA EDEN TARAFIN FİİLLERİNDEN SORUMLULUĞU 162
II. TAŞIYANIN, DENİZCİLİKLE İLGİLİ İFA EDEN TARAFIN FİİLLERİNDEN SORUMLULUĞU 163
1. Taşıyanın, Denizcilikle İlgili İfa Eden Tarafın Fiillerinden Sorumluluğu 163
2. Taşıyanın, Denizcilikle İlgili İfa Eden Tarafın Temsilcilerinin Fiillerinden Sorumluluğu 166
E. TAŞIYANIN SORUMLU OLDUĞU DÖNEM 167
I. TAŞIYANIN SORUMLULUK SÜRESİNİN BAŞLANGICI 168
II. TAŞIYANIN SORUMLULUK SÜRESİNİN SONU 170
§ 7. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI VE SORUMSUZLUK HALLERİ 171
A. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI 171
I. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUN SINIRLANDIRILMASINDA TEMEL ÖLÇÜTLER 171
1. Sorumluluğu Sınırlandırılmaya Esas Alınan Ölçütler 171
2. Sorumluluğu Sınırlandırma Limitleri 173
II. ROTTERDAM KURALLARI’NDA TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI 176
1. Yükün Zıya Ve Hasarı Bakımından Sorumluluk Sınırı 178
2. GecikmeZararıBakımındanSorumlulukSınırı 181
3. Sınırlandırmaya Dair Diğer Uluslararası Sözleşmelerin Uygulanması 182
III. SORUMLULUĞUN SINIRLANDIRILMASINDAN YARARLANACAK TAŞIYAN DIŞINDAKİ KİŞİLER 184
IV. SINIRLI SORUMLULUĞU ORTADAN KALDIRAN HALLER 186
1. Kişisel Hata 187
2. Kasıt Ve İhmal 187
3. Sapma 188
V. TÜRK TİCARET KANUNUNDA TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI 188
B. TAŞIYANIN SORUMSUZLUK HALLERİ 190
I. TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KAÇINABİLECEĞİ GENEL HALLER 191
1. Mücbir Sebep (Doğal Felaketler) 191
2. DenizinVeya GemininİşletilmesineElverişli Diğer SularınTehlike ve Kazaları 191
3. Savaş, Düşmanlık, Silahlı Çatışma, Korsanlık, Terörizm, Kargaşa Ve Halk Ayaklanması 192
4. KarantinaKısıtlamaları,Hükümetler,KamuOtoriteleri,Yöneticiler Veya Diğer Kişiler Tarafından Öngörülmüş Alıkoyma, İhtiyati Haciz Veya El Koyma da Dâhil HerTürlü Müdahale Ve Engeller 192
5. Grev,Lokavt,İş DurdurmaVeyaDiğerÇalışma Engelleri 192
6. Gemide Yangın 192
7. GerekliÖzeninGösterilmesineRağmenKeşfedilemeyen GizliAyıplar 193
8. Taşıtan, Yükleten Veya Tasarruf Edenin Ya da Taşıtanın Veya Yükletenin Hareketlerinden Sorumlu Olduğu Diğer Kişilerin Fiil Veya İhmalleri 193
9. Taşıyan Veya Taşımayla İlgili İfa Eden, Söz Konusu İşlemi Taşıtan, Yükleten Veya Gönderilen Hesabına Gerçekleştirmediği Sürece, Anlaşmaya Uygun Olarak Gerçekleştirilen Yükleme, Elleçleme, İstif Veya Boşaltma 194
10. Eşyanın Gizli Ayıpları Veya Kendisine Özgü Cins Ve Niteliğinden Kaynaklanan Hacimde Veya Ağırlıkta Fire Veya Herhangi
Bir Diğer Zıya Veya Hasar 195
11. Taşıyan Tarafından Veya Onun Hesabına Gerçekleştirilmemiş Ambalajlama Veya İşaretlemedeki Yetersizlik Veya Bozukluklar 196
12. Denizde Can Kurtarma Veya Kurtarmaya Teşebbüs 197
13. Denizde Mal Kurtarma Veya Kurtarma Teşebbüsü İçin Alınan Makul Önlemler 197
14. Çevre Zararını ÖnlemeVeya ÖnlemeTeşebbüsüİçinAlınan Makul Önlemler 198
15. Taşıyanın, Kendisine Tanınan Yetkilere Uygun Olarak Gerçekleştirdiği Fiiller 199
II. TAŞIYANIN SORUMSUZLUĞUNA DAİR ÖZEL DURUMLAR 200
1. Zarara Taşıtanın Davranışlarının Sebep Olması 200
a) Taşıtanın Tehlikeli Eşyayla İlgili Yükümlülüğünü Yerine Getirmemesi 200
b) Taşıtanın Sözleşmedeki Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi 201
2. Müşterek Avarya (General Average) 202
3. Güvertede Taşınan Yük 202
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ZARARIN TESPİT EDİLMESİ VE TAZMİNİ
§ 8. ZARARIN BİLDİRİMİ VE İSPATI İLE TAZMİNATIN KAPSAMI 205
A. HASAR, ZIYA VEYA GECİKMENİN BİLDİRİMİ 205
I. BİLDİRİM ZAMANI 206
1. Zıya Ve Hasar Meydana Gelmesi Durumunda 206
2. Gecikmeden Dolayı Zarar Meydana Gelmesi Durumunda 206
II. BİLDİRİMİN MUHATABI VE ŞEKLİ 207
III. BİLDİRİM YAPILMAMASININ SONUÇLARI 207
B. ZARARIN İSPATI VE İSPAT YÜKÜNÜN DAĞILIMI 208
C. TAZMİNATIN KAPSAMI 211
I. EŞYANIN DEĞERİNİN BELİRLENMESİ 211
II. TAZMİNAT VE GEMİ ALACAKLISI HAKKI 213
§ 9. ZARARLARIN TAZMİNİNDE YARGI YETKİSİ VE TAHKİM 214
A. YARGI YETKİSİ 214
I. YETKİLİ MAHKEME 214
1. Taşıyan Aleyhine Dava Açılması Halinde 214
2. Denizcilikle İlgili İfa Eden Taraf AleyhineAçılanDavalar 215
II. YETKILI MAHKEMENIN ANLAŞMAYLA BELIRLENMESI 215
1. Tarafların Bu Yönde Anlaşması Gerekir 216
2. Yetkili Mahkeme Açıkça Gösterilmelidir 216
B. TAHKİM 217
I. TAHKİMİN UYUŞMAZLIKTAN ÖNCE KARARLAŞTIRILMASI 217
1. Düzenli Hat Taşıması Kapsamındaki Taşımalarda Tahkim 217
2. Düzenli Hat Olmayan Taşımalarda Tahkim 218
II. UYUŞMAZLIK DOĞDUKTAN SONRA TAHKİM ANLAŞMASI 219
C. ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE 219
SONUÇ 221
KAYNAKÇA 227
EK (“ROTTERDAM RULES”) 243
