Kırım'a Giden Yolda Anapa Kalesi (1781-1801)
1768-92 arasında devam eden ve çariçe II. Katerina ile Osmanlıları karşı karşıya getiren iki aşamalı mücadele, muazzam boyutlarda bir arazi ile yüzlerce halkın kaderini belirleyen gerçek bir imparatorluklar savaşıydı. 1768-1774 arasındaki birinci raund sonucunda yapılan Küçük Kaynarca Anlaşması ile bağımsız devlet statüsü tanınan Kırım Hanlığı, 1783 yılında Rusya tarafından ilhak edilmişti. Osmanlı Devleti, kaybettiği ilk İslâm toprağı olan Kırım’ı tekrar almak için yoğun askerî hazırlıklara girişti ve Kuzey Kafkasya’da yer alan Soğucak Kalesi’ne Ferah Ali Paşa’nın atanması ile birlikte bölgede askerî hazırlıklar ivme kazandı. Savaşın 1787-92 arasında devam eden ikinci raundu öncesinde, Kırım’a en yakın stratejik mevki olan Anapa’ya bir kale inşa edilerek burası savaş hazırlıklarının merkezi haline getirildi. Diğer yandan Ferah Ali Paşa, Kuzey Kafkasya kabilelerini teşkilatlandırarak Rusya’ya karşı bir savunma kalkanı oluşturuyordu.
Elinizde tuttuğunuz kitap, işte bu bağlamda Anapa Kalesi’nin inşasını, Kuzey Kafkas kabileleri ile münasebetleri, 1787-1792 Rus Savaşı için Osmanlı Devleti’nin Kuzey Kafkasya lojistiğini, Anapa kuşatmalarını ve kalenin Ruslar tarafından işgalini, savaş sonrası Yaş Anlaşması gereğince kalenin tekrar Osmanlı Devleti’ne iadesini ve geçirdiği tamiratı ele alıyor. Ayrıca, İç Asya’nın kapısı konumundaki stratejik Kafkasya’nın hâkimiyeti uğruna, İngiliz dış işleri tarafından “Büyük Oyun” diye adlandırılan mücadelenin nasıl başladığı da, Osmanlı arşiv belgeleri ve vakayinamelere dayanılarak ortaya çıkarılan bu derinlemesine araştırmanın ışığında yeni bir bakışa kavuşuyor.
Cengiz Fedakâr 1970 yılında Elbistan/Kahramanmaraş’ta doğdu. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimini burada tamamladı. 1990-1994 arasında Trakya Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünde Lisans öğrenimini bitirdikten sonra aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsünde “Kafkaslar’ın Sosyo-Kültürel ve Siyasî Yapısı” adlı tezini 1998 yılında verdi. 2005-2010 arasında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih ana bilim dalında “Anapa Kalesi: Karadeniz’in Kuzeyinde Son Osmanlı İstihkâmı (1781-1801)” adlı doktora tezini hazırladı. Halen Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümünde Öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
