Unutturulan Türkçü, İslamcı, Modernist
Gaspıralı’nın fikir ve faaliyetleri hiç şüphesiz Kırım başta olmak üzere Rusya Türkleri arasında etkili olmuş, Tercüman gazetesinin yalnız Rusya içinde değil, başta Türklerin yaşadığı Osmanlı Devleti olmak üzere diğer ülkelerde de yayılması onun görüşlerinin genelde bütün Türk aydınları tarafından tanınmasına sebep olmuştur. Çoğu didaktik anlamda bir hayli hikâye, roman, fikir yazıları ve kitapları kaleme alan Gaspıralı, "Usul-ü Cedit" faaliyetleriyle de Rusya Müslümanlarının eğitim kurumlarının modernleştirilmesine çabalamıştır. Kadın haklarına verdiği önemi yazdığı hikâyelerde de göstermiş ve Âlem-i Nisvan (Kadınlar Dünyası) adıyla bir kadın dergisi çıkarmıştır. Rusya’daki Türklerin politik hayatı ile de yakından ilgilenen Gaspıralı, Rusya Türklerinin I. II. ve III. Toplantılarının (1905-1906) çalışmalarına katılmış ve Müslümanların siyasi organı olan "Müslüman İttifakı" adlı partinin kurulmasına katkıda bulunmuştur. Bu kitapta, "dilde, fikirde, işte birlik" ilkesi ile Türk Dünyasını kucaklayan fikir adamı İsmail Gaspıralı bütün yönleriyle okuyucuya tanıtılmaya çalışılmıştır.
