Yerel yönetimler, belirli bir coğrafi alanda yaşayan yerel toplum bireylerine, bir arada yaşamaları nedeniyle kendilerini en çok ilgilendiren konularda hizmet üretmek amacıyla kurulan karar organları yerel toplulukça seçilerek göreve getirilen, kanunlarca belirlenmiş yetki ve görevlere, özel gelirlere, bütçeye ve personele sahip merkezi idare ile ilişkilerinde idari özerklikten yararlanan kamu tüzel kişileridir. Demokrasi, özerklik, katılım ve etkinlik ilkeleri yerel yönetimlerin temel değerleridir.
Anayasanın «mahalli idareler» başlığını taşıyan 127.maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında yerel yönetimlerin il, belediye ve köy halkının yerel ortak ihtiyaçlarını karşılamak üzere, kuruluş esasları yasayla belirtilen ve karar organları gene yasada gösterilen, seçmenler tarafından oluşturulan kamu tüzel kişileri olduğu, yerel yönetimlerin kuruluş ve görevleriyle ilgili yetkililerin “yerinden yönetim” ilkesine uygun olarak yasayla düzenleneceği öngörülmüştür.
Belediye sınırları içinde muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilen mahalle muhtarlıkları ile insanların topluca bir arada yaşama ihtiyacı ve alışkanlıklarının sonucu olarak ortaya çıkmış en küçük yerleşim birimi olan ve kamu tüzel kişiliğine sahip bulunan köy muhtarlıkları seçimle oluşan birer mahalli idare (yerel yönetim) kuruluşlarıdır.
Tam bir ekip çalışması sonucu hazırlamış bulunduğumuz bu kitapta Muhtarlık Hukuku ile ilgili kanun, tüzük ve yönetmelikler ile mahalle ve köy muhtarlarının ve ihtiyar heyeti üyelerinin görev ve yetkileri, seçilme yeterlilikleri ile seçimlerine ilişkin açıklama ve YSK ile yargı kararlarına, ayrıca muhtarlıklarla ilgili hukuki, cezai ve idari sorumluluk konularında açıklama ve yargı kararlarına yer verilmiştir.
Kitapta muhtarlarımızın ceza uygulamasında sıkça karşılaştıkları zimmet, irtikap, rüşvet, resmi belgede sahtecilik, görevi kötüye kullanma, hakkı olmayan yere tecavüz ve imar kirliliğine neden olma suçları emsal yargı kararları ışığında incelenmiş, böylece kitaba ceza hukuku boyutu da eklenmiştir. Tüm bunlar, içerdiği konular itibariyle muhtarlıklarımıza ve ilgili mevzuatın yorumlanmasında, ilgililere araştırma ve inceleme çalışmalarında bir kaynak meydana getirme çabamızın bir sonucudur.
