Hoca Sadeddîn Efendi’nin Selîmnâme’si
Rüyalar, Evliyalar, Kehanetler Osmanlı tarihyazımında I. Selim’in kişiliğinin efsaneleştirilmesi olgusunu en iyi temsil eden metin olan Hoca Sadeddîn Efendi’nin Selîmnâme’sini ele alıyor. Erdem Çıpa, altı Selîmnâme yazmasını karşılaştırarak metinsel farklılıkları belirlediği çalışmasıyla, Sadeddîn’in Selîmnâme’sinin Latin harfleriyle hazırlanmış ilk eleştirel basımını okura sunuyor. Hoca Sadeddîn Efendi’nin “gelecek kuşaklara bir not” (yâd-dâşt içün) ve “zamanın sayfalarında bir hatıra” (sahîfe-i rûzgârda yâdigâr) olarak kaleme aldığını belirttiği Selîmnâme’si bir mukaddime ve Selim’in yaşamından aktarılmış tarihsel ve menkıbevi on iki kısa hikâyeden oluşuyor. Selîmnâme’de Hoca Sadeddîn, Selim’in tartışmalı eylemlerini meşrulaştırmayı ve Selim’in imajını iyileştirmeyi amaçlayan hikâyelerle Selim’in ermiş, kâhince, hatta mehdi benzeri niteliklerini vurguluyor, sultanın mucizevi eylemlerine, evliyalık vasıflarına dikkat çekiyor, Selim’i rüyalar aracılığıyla geleceği görebilen, sezgisel öngörüleri olan bir ermiş olarak betimleyerek onu yüceltiyor. Selim’in kimliğini çevreleyen doğaüstü işaretler, askeri zaferlerine eşlik eden mucizeler, önsezilerine dair göndermeler, rüyalar, gaipten mesaj veren evliyalar ve kehanetleri konu alan anlatısıyla Sadeddîn Efendi’nin Selîmnâme’si okuru doğaüstü güçlere sahip bir sultanın dünyasına götürüyor.
