İstanbul Rus Arkeoloji Enstitüsü (1894-1914)
Tarihte birçok medeniyete ev sahipliği yapan Osmanlı coğrafyası 19. asırda, kendi geçmişlerini, kültür ve medeniyetlerinin köklerini bu coğrafyada gören Batılı milletlere mensup bilim adamlarının, arkeologların, ressam ve sanatçıların, sıradan meraklıların akınına uğradı. Anadolu'nun birçok yerinde arkeolojik incelemeler ve kazılar yapan Batılı araştırmacılar ortaya çıkardıkları tarihi eserleri, Osmanlının yürürlükte olan eski eserler hukukunun yetersizliklerinden de istifade ile resmi ya da gayrı resmi kanallardan ülkelerine taşıma konusunda birbiriyle yarış haline girdi. Dînî, siyâsî, kültürel geçmişlerini Bizans'ta arayan Ruslar da aynı asrın sonlarında bu yarış ve rekabete dahil oldular. Ruslar Osmanlı coğrafyasında Bizans kültür ve medeniyetinin kalıntılarını araştırmaya, Bizans-Slav ilişkilerini ortaya çıkarmaya ve elde edilen verilerden yola çıkarak siyâsî geleceğinin sona yaklaştığını düşündükleri Osmanlı devleti ve onun toprakları üzerinde hak iddia edecek argümanlar arayışına girdiler. Bu maksatla Osmanlı payitahtında faaliyete geçirdikleri rus Arkeoloji Enstitüsü'nün 20 yılı aşkın bir süre yaptığı faaliyete Rusça kaynaklar temelinde bu eserde ortaya konmuştur.
