Doç.Dr. İnanç Işıl Yıldırım, Yatlarda İç Mekân Tasarımı ve Algısı adlı kitabında, artık günümüzde “yüzer mimari yapı tipi” olarak tanımlanan yatların iç mekânları tasarlanırken dikkate alınması gerekenleri ve yatlarda kullanılan fiziksel elemanların mekân algısına etkilerini, insanın denizdeki mekân ile olan davranışsal ilişkisi bağlamında irdeliyor. Yıldırım’ın kitabı hazırlama gerekçesine ilişkin görüşleri özetle şöyle:
“Yüzer yapı örneği olan yatlara ilişkin, ülkemizde akademik anlamda ilk kullanım sonrası değerlendirme çalışmasını içeren bir doktora tezinden yola çıkarak geliştirilen bu kitapta, denizin mekânsal algıya olan etkisi incelenmekte ve karasal yapılardan farklı olarak denizel mekânda ön plana çıkan algısal değişimlerin insan psikolojisi ve fizyolojisi üzerindeki etkilerinden söz edilmektedir. Yatlarda mekân algısının kullanıcı beklentileri ve mekânsal memnuniyet ile ilişkisine ışık tutulan bu çalışmada, salt fiziksel değil aynı zamanda aidiyet, mahremiyet gibi psikolojik konfor koşullarına da değinilmiştir. Yat mekânlarındaki insan faktörü ve tasarım standartları, mekânsal memnuniyet ölçütleri, geleneksel mimari yapılardan farklı olarak ele alınmıştır. Mimarlık disiplininde, yapıların kullanıcı gözüyle değerlendirilmesine dayalı geribildirimlerin alındığı bir yöntem olan ‘kullanım sonrası değerlendirme’ çalışmasının sonuçlarına bağlı olarak, ortaya çıkan farklar kullanıcı memnuniyeti açısından değerlendirilmiştir. Aynı zamanda, Türkiye’deki yat kullanıcılarının sosyo-kültürel profili ortaya konarak denizin mekân algısına olan etkisi sınanmış, iç ve dış mekânlardaki memnuniyet düzeyleri ölçümlenmiş, farklı kullanıcı gruplarının yat mekânlarından beklentileri tanımlanmıştır. Genel anlamda, karasal yapılardaki yaşam alanlarından farklı standartlara ve hareketli bir fiziksel çevreye sahip olan yüzer yapılardaki memnuniyet düzeylerine ilişkin elde edilen veriler, denizdeki mekânın kendi karakteristikleri özelinde ve psikolojik algı sürecinde ele alınması gerekliliğini gözler önüne sermiştir. Dolayısıyla bu kaynak kitap, benzer işlevli yüzer yapıların programlama ve tasarım kararları aşamalarına girdi sağlamak ve bir yat mekânı tasarlarken denizin yarattığı etkilere ilişkin farkındalık yaratmak amacını taşımaktadır...”
Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizde yat üretim sektörü büyük bir ilerleme kaydetmiş ve dünya sıralamasında üçüncü sırada yerini almıştır.Buna karşın, üretimde gelinen nokta ile tasarım performansı arasında büyük bir fark vardır.Yat tasarımı konusunda da aynı ilerlemenin gerçekleştirilebilmesi ve sektördeki tasarım açığının kapatılması için yeni tasarımcılar yetiştiriliyor olsa da, bu alanda akademik çalışmaların ve güvenilir kaynakların yetersiz kaldığı görülmektedir.
Yapıların iç mekânlarındaki tasarımsal öğeler, kullanıcı beklentileri ve mekânsal memnuniyetleri karşılama düzeyleri açısından değerlendirilir, Bu bağlamda, yatlarda mekân algısının kullanıcı beklentileri ve mekânsal memnuniyetle ilişkisine ışık tutulan Yatlarda İç Mekân Tasarımı ve Algısı'nda, salt fiziksel değil aynı zamanda aidiyet, mahremiyet gibi psikolojik konfor koşullarına da değiniliyor. Genel anlamda, karasal mimari yapılardaki yaşam alanlarından farklı standartlara ve hareketli bir fiziksel çevreye sahip olan yüzer yapılardaki memnuniyet düzeylerine ilişkin elde edilen veriler, denizdeki mekânın kendi karakteristikleri özel-inde ve psikolojik algı sürecinde ele alınması gerekliliğini gözler önüne seriyor.
Modern sanayi ürünlerinden olan yolcu gemilerinin birer "mimari yapıt" olduğunun altını tarihte ilk çizenlerden olan Modern Mimarlığın öncüsü Le Corbusier'nin bu konuya ilişkin düşünceleri ise özetle şöyle:
“Yolcu gemilerini yapan yürekli ve bilge kişiler, katedrallerin yanlarında küçücük kalan saraylar yapıyorlar, sonra da bunları suya atıp yüzdürüyorlar! Eğer bir anlığına geminin bir taşıma aracı olduğunu unutup ona yeni bir gözle bakacak olursak, korkusuzluğun, disiplinin, uyumun, sakin, diri ve güçlü bir güzelliğin temsilcisi karşısında olduğumuzu duyumsarız.Gemiye organizmaların yaratıcısı gibi bakan ciddi bir mimar, onda yüzyıllardan beri süregelen lanetli tutsaklıktan kurtuluşu bulacaktır. Bu mimar, doğanın gücüne duyulan saygıyı geleneklere duyulan uyuşuk saygıya, ortaya iyi konmuş bir sorundan geliştirilen çözümlerin yüceliğini kıt anlayışların yetersiz çözümlerine yeğleyecektir...”
Kitap, benzer işlevli yüzer yapıların programlama ve tasarım kararları aşamalarına girdi sağlamak ve bir yat mekânı tasarlarken denizin yarattığı etkilere ilişkin farkındalık yaratmak amacıyla, konuyu renkli fotoğraflar, şekiller, tablolar ve yat tasarımlarından örnek çizimlerle birlikte bütüncül olarak irdeliyor.
İÇİNDEKİLER
Giriş: Denizde Mimari Mekân Seçenekleri 9
Bölüm 1: Mekân Algısında Fiziksel ve Psiko-Sosyal Etkenlerin Rolü 13
Mekân Kavramı ve Kullanıcı İlişkisi 14
Mekân Algısı 17
Mekân Algısını Etkileyen Fiziksel Öğeler 19
Mekân Algısını Etkileyen Psiko-Sosyal Öğeler 22
Mekânsal Beklentiler ve Tasarımda İnsan Faktörü 22
Mekânsal Konfora Yönelik Beklentiler 25
Fiziksel Konfor Koşullarının Sağlanması 25
Psikolojik Konfor Koşullarının Sağlanması 29
Bölüm 2: Yüzer Yapılar 33
Yüzer Yapıların Gelişim Süreci 33
Yüzer Yapıların Sınıflandırılması 38
Bölüm 3: Yatlarda İç Mekân Tasarımı 47
Yat Tasarım Süreci 50
Konsept Tasarımı 51
Ön Tasarım 52
Detaylı Tasarım 53
Yat Tasarım Sürecinde Disiplinlerarası İlişkiler 54
Yatların Mekânsal Karakteristikleri 56
Yatlarda Fiziksel Mekâna İlişkin Karakteristikler 59
Yatlarda Algısal Mekâna İlişkin Karakteristikler 64
Bölüm 4: Denizin Mekânsal Algıya Etkisi 65
Denizin Mekândaki Düşey Algıya Etkisi 69
Denizin Mekânsal Derinlik Algısına Etkisi 70
Denizin Yarattığı Kalabalık Hissi ve Ada Psikolojisinin Mekân Algısına Etkisi 72
Bölüm 5: Yatlarda Mekânsal Memnuniyet 77
Yatlarda İnsan Faktörü ve Tasarım Standartlarına Bakış 78
Yatlarda Fiziksel Konfor ve Mekânsal Memnuniyete İlişkin Parametreler 82
Yatlarda Fiziksel Ve Psikolojik Konfor Arasındaki İlişki 90
Bölüm 6: Yatlarda Kullanım Sonrası Değerlendirme 99
Kullanım Sonrası Değerlendirme Nedir? 99
Yat Mekânlarında Kullanım Sonrası Değerlendirme 101
Yat Performans Değerlendirmesinde Evreler ve Döngüler 108
Değerlendirme Sonucunda Elde Edilen Çıkarımlar 109
Yat Kullanıcılarına Yönelik Çıkarımlar 109
Yat Mekânlarında Statü ve Hiyerarşi Kavramlarına Yönelik Çıkarımlar 110
Mekânsal Değerlendirmede Farklı Kullanıcı Gruplarına Yönelik Çıkarımlar 110
Yatlarda Sosyal Mekân Kullanım Olanaklarını Tanımlayan Aktivitelere Yönelik Çıkarımlar 111
Yatlarda En Çok ve En Az Beğenilen Özelliklere Yönelik Çıkarımlar 111
Yatlarda En Çok ve En Az Beğenilen Mekânlara Yönelik Çıkarımlar 112
Mekânların Kullanıcı Üzerindeki Psikolojik Etkilerine Yönelik Çıkarımlar 112
DOÇ.DR. İNANÇ IŞIL YILDIRIM KİMDİR?
İzmir’de dünyaya gelen Doç.Dr. İnanç Işıl Yıldırım, 2001 yılında lisans eğitimine başladığı Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden mezun olduktan sonra aynı üniversitede devam ettiği yüksek lisans eğitimini, “Çevresel Verilerin Bina Programlamaya Olan Etkisi: Bodrum Yöresindeki Tatil Köyleri” adlı tez çalışmasıyla 2004 yılında tamamlamıştır. 2004-08 yılları arasında, akademik faaliyetleriyle birlikte yürüttüğü tasarım çalışmaları sırasında çok sayıda konut, turizm ve ofis yapısının mimari projesini gerçekleştirmiştir. 2008-12 yılları arasında, “Fiziksel Elemanların Yüzer Yapılarda Mekân Algısına Olan Etkileri: Çevre ve İnsan Davranışı İlişkisi Bağlamında İrdelenmesi” başlıklı doktora çalışmasını Dokuz Eylül Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Yurtiçinde ve yurtdışında çeşitli üniversitelerde dersler veren İnanç Işıl Yıldırım, akademik alanda, "mekân algısı", "yat iç mekân tasarımı", "kullanım sonrası değerlendirme" konularını kendisine uzmanlık alanı olarak belirlemiş olup bu konular üzerinde araştırmalarını ve yayın çalışmalarını sürdürmektedir. Akademik çalışmalarına, bir süre KKTC'de öğretim üyesi olarak devam eden İnanç Işıl Yıldırım, halen Beykent Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü’nde İç Mimarlık (İngilizce) Bölüm Başkanı olarak görev yapmaktadır.
