Azerbaycan coğrafyası, tarih boyunca çok sayıda farklı devletlere ev sahipliği yapmıştır. Eski çağların çeşitli dönemlerinden itibaren, Azerbaycan'da kurulan ve uzun dönem hâkimiyette kalan devletlere Manna, Midiya, Atropatena, Albaniya örnek olarak gösterilebilir. İslam fetihleri ile başlayan Araplar döneminde İslamiyet bölgenin tamamına yayıldı. Abbâsî Halifeliği'nin gerilemesiyle oluşan otorite boşluğunda Sâciler, Şeddadiler ve Büveyhîler gibi birçok yerel devlet bölgeye hâkim oldu. XI. yüzyılın başlarında ise Orta Asya'dan batıya doğru ilerleyen Oğuz Türkleri, Azerbaycan'a hâkim oldular.
Türk-İslam tarihi sürecinde, Azerbaycan'da kurulan devletlerin siyasi ve kültürel tarihine bakıldığında, bu kadim uygarlığın taşıdığı değerlerin önemini daha kolay bir şekilde anlamak mümkündür.
